基底の変換行列(change of basis matrix)の概要と計算例

ベクトル空間$V$の基底を同じベクトル空間上の基底に写すにあたって用いられる行列を基底の変換行列(change of basis matrix)といいます。当記事では基底の変換行列(change of basis matrix)の概要と具体例について取り扱いました。
作成にあたっては「チャート式シリーズ 大学教養 線形代数」の第$6$章「線形写像」を主に参考にしました。

・数学まとめ
https://www.hello-statisticians.com/math_basic

基底の変換行列の概要

$n$次元ベクトル空間$V$の$2$つの基底を下記のように定義する。
$$
\large
\begin{align}
\left\{ \mathbf{v}_{1}, \, \cdots , \, \mathbf{v}_{n} \right\} \quad (1) \\
\left\{ \mathbf{v}_{1}’, \, \cdots , \, \mathbf{v}_{n}’ \right\} \quad (2)
\end{align}
$$

上記に対し、$V$の$1$次変換$\varphi: V \longrightarrow V$を下記のように定義する。
$$
\large
\begin{align}
\varphi(\mathbf{v}_{i}) = \mathbf{v}_{i}’
\end{align}
$$

このとき$(1)$と$(2)$に関する$1$次変換の表現行列を$P$とおくと、下記が成立する。
$$
\large
\begin{align}
\left( \begin{array}{ccc} \mathbf{v}_{1}’ & \cdots & \mathbf{v}_{n}’ \end{array} \right) = \left( \begin{array}{ccc} \mathbf{v}_{1} & \cdots & \mathbf{v}_{n} \end{array} \right) P
\end{align}
$$

上記の行列$P$を基底$(1)$から基底$(2)$への変換行列という。基底の変換行列は正則行列であるので、上記の行列$P$は$n$次正則行列である。

基底の変換行列の例

以下、「チャート式シリーズ 大学教養 線形代数」の例題の確認を行う。

基本例題$125$

$$
\large
\begin{align}
& \left\{ \mathbf{v}_{1} = \left( \begin{array}{c} 1 \\ 1 \\ 0 \end{array} \right), \, \mathbf{v}_{2} = \left( \begin{array}{c} 1 \\ 1 \\ 1 \end{array} \right), \, \mathbf{v}_{3} = \left( \begin{array}{c} 0 \\ 1 \\ 1 \end{array} \right) \right\} \\
& \left\{ \mathbf{v}_{1}’ = \left( \begin{array}{c} 1 \\ 2 \\ 1 \end{array} \right), \, \mathbf{v}_{2}’ = \left( \begin{array}{c} 2 \\ 3 \\ 2 \end{array} \right), \, \mathbf{v}_{3}’ = \left( \begin{array}{c} 1 \\ 1 \\ 2 \end{array} \right) \right\}
\end{align}
$$

基底の変換行列を$P$とおくと下記が成立する。
$$
\large
\begin{align}
\left( \begin{array}{ccc} \mathbf{v}_{1}’ & \mathbf{v}_{2}’ & \mathbf{v}_{3}’ \end{array} \right) &= \left( \begin{array}{ccc} \mathbf{v}_{1} & \mathbf{v}_{2} & \mathbf{v}_{3} \end{array} \right) P \\
\left( \begin{array}{ccc} 1 & 2 & 1 \\ 2 & 3 & 1 \\ 1 & 2 & 2 \end{array} \right) &= \left( \begin{array}{ccc} 1 & 1 & 0 \\ 1 & 1 & 1 \\ 0 & 1 & 1 \end{array} \right) P \\
P &= \left( \begin{array}{ccc} 1 & 1 & 0 \\ 1 & 1 & 1 \\ 0 & 1 & 1 \end{array} \right)^{-1} \left( \begin{array}{ccc} 1 & 2 & 1 \\ 2 & 3 & 1 \\ 1 & 2 & 2 \end{array} \right) \\
&= \left( \begin{array}{ccc} 0 & 1 & -1 \\ 1 & -1 & 1 \\ -1 & 1 & 0 \end{array} \right) \left( \begin{array}{ccc} 1 & 2 & 1 \\ 2 & 3 & 1 \\ 1 & 2 & 2 \end{array} \right) \\
&= \left( \begin{array}{ccc} 1 & 1 & -1 \\ 0 & 1 & 2 \\ 1 & 1 & 0 \end{array} \right)
\end{align}
$$

逆行列の計算にあたっては、掃き出し法を用いることで得ることができる。掃き出し法については下記で詳しく取り扱った。

重要例題$064$

$[1]$

$$
\large
\begin{align}
& \left\{ \mathbf{v}_{1} = \left( \begin{array}{c} 2 \\ 2 \\ 1 \end{array} \right), \, \mathbf{v}_{2} = \left( \begin{array}{c} -1 \\ 1 \\ 0 \end{array} \right), \, \mathbf{v}_{3} = \left( \begin{array}{c} 0 \\ -1 \\ -1 \end{array} \right) \right\} \\
& \left\{ \mathbf{e}_{1} = \left( \begin{array}{c} 1 \\ 0 \\ 0 \end{array} \right), \, \mathbf{e}_{2} = \left( \begin{array}{c} 0 \\ 1 \\ 0 \end{array} \right), \, \mathbf{e}_{3} = \left( \begin{array}{c} 0 \\ 0 \\ 1 \end{array} \right) \right\}
\end{align}
$$

基底の変換行列を$P$とおくと下記が成立する。
$$
\large
\begin{align}
\left( \begin{array}{ccc} \mathbf{e}_{1} & \mathbf{e}_{2} & \mathbf{e}_{3} \end{array} \right) &= \left( \begin{array}{ccc} \mathbf{v}_{1} & \mathbf{v}_{2} & \mathbf{v}_{3} \end{array} \right) P \\
\left( \begin{array}{ccc} 1 & 0 & 0 \\ 0 & 1 & 0 \\ 0 & 0 & 1 \end{array} \right) &= \left( \begin{array}{ccc} 2 & -1 & 0 \\ 2 & 1 & -1 \\ 1 & 0 & -1 \end{array} \right) P \\
P &= \left( \begin{array}{ccc} 2 & -1 & 0 \\ 2 & 1 & -1 \\ 1 & 0 & -1 \end{array} \right)^{-1} = \frac{1}{3} \left( \begin{array}{ccc} 1 & 1 & -1 \\ -1 & 2 & -2 \\ 1 & 1 & -4 \end{array} \right)
\end{align}
$$

$[2]$

$$
\large
\begin{align}
& \left\{ \mathbf{v}_{1} = \left( \begin{array}{c} 2 \\ 2 \\ 1 \end{array} \right), \, \mathbf{v}_{2} = \left( \begin{array}{c} -1 \\ 1 \\ 0 \end{array} \right), \, \mathbf{v}_{3} = \left( \begin{array}{c} 0 \\ -1 \\ -1 \end{array} \right) \right\} \\
& \left\{ \mathbf{v}_{1}’ = \left( \begin{array}{c} -3 \\ 3 \\ 1 \end{array} \right), \, \mathbf{v}_{2}’ = \left( \begin{array}{c} -6 \\ 5 \\ 3 \end{array} \right), \, \mathbf{v}_{3}’ = \left( \begin{array}{c} 2 \\ -2 \\ -1 \end{array} \right) \right\}
\end{align}
$$

基底の変換行列を$P$とおくと下記が成立する。
$$
\large
\begin{align}
\left( \begin{array}{ccc} \mathbf{v}_{1}’ & \mathbf{v}_{2}’ & \mathbf{v}_{3}’ \end{array} \right) &= \left( \begin{array}{ccc} \mathbf{v}_{1} & \mathbf{v}_{2} & \mathbf{v}_{3} \end{array} \right) P \\
\left( \begin{array}{ccc} -3 & -6 & 2 \\ 3 & 5 & -2 \\ 1 & 3 & -1 \end{array} \right) &= \left( \begin{array}{ccc} 2 & -1 & 0 \\ 2 & 1 & -1 \\ 1 & 0 & -1 \end{array} \right) P \\
P &= \left( \begin{array}{ccc} 2 & -1 & 0 \\ 2 & 1 & -1 \\ 1 & 0 & -1 \end{array} \right)^{-1} \left( \begin{array}{ccc} -3 & -6 & 2 \\ 3 & 5 & -2 \\ 1 & 3 & -1 \end{array} \right) \\
&= \frac{1}{3} \left( \begin{array}{ccc} 1 & 1 & -1 \\ -1 & 2 & -2 \\ 1 & 1 & -4 \end{array} \right) \left( \begin{array}{ccc} -3 & -6 & 2 \\ 3 & 5 & -2 \\ 1 & 3 & -1 \end{array} \right) \\
&= \frac{1}{3} \left( \begin{array}{ccc} -1 & -4 & 1 \\ 7 & 10 & -4 \\ -4 & -13 & 4 \end{array} \right)
\end{align}
$$