基底変換(change of basis)と線形写像の表現行列

ベクトル空間$V$の基底を同じベクトル空間上の基底に写すにあたって用いられる行列を基底の変換行列(change of basis matrix)といいます。当記事では基底変換(change of basis)を伴う線形写像の表現行列(representation matrix)について取り扱いました。
作成にあたっては「チャート式シリーズ 大学教養 線形代数」の第$6$章「線形写像」を主に参考にしました。

・数学まとめ
https://www.hello-statisticians.com/math_basic

基底変換を伴う線形写像の表現行列

ベクトル空間と基底の定義

$2$つのベクトル空間$V, W$を定義し、$V, W$についてそれぞれ$2$つの基底を下記のように定義する。
$$
\large
\begin{align}
V &= \left< \mathbf{v}_{1}, \, \cdots , \, \mathbf{v}_{n} \right>, \, \left< \mathbf{v}_{1}’, \, \cdots , \,\mathbf{v}_{n}’ \right> \\
W &= \left< \mathbf{w}_{1}, \, \cdots , \, \mathbf{w}_{n} \right>, \, \left< \mathbf{w}_{1}’, \, \cdots , \, \mathbf{w}_{n}’ \right>
\end{align}
$$

基底の変換行列の定義

$V$の基底変換と$W$の基底変換を基底の変換行列$P, Q$を用いてそれぞれ下記のように定義する。
$$
\large
\begin{align}
\left( \begin{array}{ccc} \mathbf{v}_{1}’ & \cdots & \mathbf{v}_{n}’ \end{array} \right) &= \left( \begin{array}{ccc} \mathbf{v}_{1} & \cdots & \mathbf{v}_{n} \end{array} \right) P \\
\left( \begin{array}{ccc} \mathbf{w}_{1}’ & \cdots & \mathbf{w}_{n}’ \end{array} \right) &= \left( \begin{array}{ccc} \mathbf{w}_{1} & \cdots & \mathbf{w}_{n} \end{array} \right) Q
\end{align}
$$

基底変換を伴う線形写像の表現行列

線形変換$f:V \longrightarrow W$を表現行列$A, A’$を用いてをそれぞれ下記のように定義する。
$$
\large
\begin{align}
\left( \begin{array}{ccc} f(\mathbf{v}_{1}) & \cdots & f(\mathbf{v}_{n}) \end{array} \right) &= \left( \begin{array}{ccc} \mathbf{w}_{1} & \cdots & \mathbf{w}_{n} \end{array} \right) A \\
\left( \begin{array}{ccc} f(\mathbf{v}_{1}’) & \cdots & f(\mathbf{v}_{n}’) \end{array} \right) &= \left( \begin{array}{ccc} \mathbf{w}_{1}’ & \cdots & \mathbf{w}_{n}’ \end{array} \right) A’ \quad (1.1)
\end{align}
$$

ここで$f$が線形変換であることから下記が成立する。
$$
\large
\begin{align}
\left( \begin{array}{ccc} f(\mathbf{v}_{1}’) & \cdots & f(\mathbf{v}_{n}’) \end{array} \right) &= \left( \begin{array}{ccc} f(\mathbf{v}_{1}) & \cdots & f(\mathbf{v}_{n}) \end{array} \right) P
\end{align}
$$

よって、表現行列$A’$について下記の式が成立する。
$$
\large
\begin{align}
\left( \begin{array}{ccc} f(\mathbf{v}_{1}’) & \cdots & f(\mathbf{v}_{n}’) \end{array} \right) &= \left( \begin{array}{ccc} f(\mathbf{v}_{1}) & \cdots & f(\mathbf{v}_{n}) \end{array} \right) P \\
&= \left( \begin{array}{ccc} \mathbf{w}_{1} & \cdots & \mathbf{w}_{n} \end{array} \right) A P \\
&= \left( \begin{array}{ccc} \mathbf{w}_{1}’ & \cdots & \mathbf{w}_{n}’ \end{array} \right) Q^{-1} A P \quad (1.2)
\end{align}
$$

$(1)$式と$(2)$式より$A’ = Q^{-1} A P$が成立する。

計算例

以下、「チャート式シリーズ 大学教養 線形代数」の例題の確認を行う。

基本例題$126$

$$
\large
\begin{align}
f(\mathbf{v}_{1}) &= \mathbf{w}_{1} + 5 \mathbf{w}_{2} \\
f(\mathbf{v}_{2}) &= \mathbf{w}_{1} + \mathbf{w}_{2} \\
f(\mathbf{v}_{3}) &= 3 \mathbf{w}_{1} + 7 \mathbf{w}_{2} \\
f(\mathbf{v}_{4}) &= 2 \mathbf{w}_{1} + 6 \mathbf{w}_{2} \\
f(\mathbf{v}_{5}) &= \mathbf{w}_{1} + \mathbf{w}_{2}
\end{align}
$$

$$
\large
\begin{align}
\mathbf{w}_{1}’ &= \mathbf{w}_{1} + 5 \mathbf{w}_{2} \\
\mathbf{w}_{2}’ &= \mathbf{w}_{1} + \mathbf{w}_{2}
\end{align}
$$

上記より下記が成立する。
$$
\large
\begin{align}
& \left( \begin{array}{ccccc} f(\mathbf{v}_{1}’) & f(\mathbf{v}_{2}’) & f(\mathbf{v}_{3}’) & f(\mathbf{v}_{4}’) & f(\mathbf{v}_{5}’) \end{array} \right) = \left( \begin{array}{ccccc} f(\mathbf{v}_{2}) & f(\mathbf{v}_{3}) & f(\mathbf{v}_{1}) & f(\mathbf{v}_{5}) & f(\mathbf{v}_{4}) \end{array} \right) \\
&= \left( \begin{array}{ccccc} f(\mathbf{v}_{1}) & f(\mathbf{v}_{2}) & f(\mathbf{v}_{3}) & f(\mathbf{v}_{4}) & f(\mathbf{v}_{5}) \end{array} \right) \left( \begin{array}{ccccc} 0 & 0 & 1 & 0 & 0 \\ 1 & 0 & 0 & 0 & 0 \\ 0 & 1 & 0 & 0 & 0 \\ 0 & 0 & 0 & 0 & 1 \\ 0 & 0 & 0 & 1 & 0 \end{array} \right) \\
&= \left( \begin{array}{cc} \mathbf{w}_{1} & \mathbf{w}_{2} \end{array} \right) \left( \begin{array}{ccccc} 1 & 1 & 3 & 2 & 1 \\ 5 & 1 & 7 & 6 & 1 \end{array} \right) \left( \begin{array}{ccccc} 0 & 0 & 1 & 0 & 0 \\ 1 & 0 & 0 & 0 & 0 \\ 0 & 1 & 0 & 0 & 0 \\ 0 & 0 & 0 & 0 & 1 \\ 0 & 0 & 0 & 1 & 0 \end{array} \right) \\
&= \left( \begin{array}{cc} \mathbf{w}_{1}’ & \mathbf{w}_{2}’ \end{array} \right) \left( \begin{array}{cc} 1 & 1 \\ 5 & 1 \end{array} \right)^{-1} \left( \begin{array}{ccccc} 1 & 1 & 3 & 2 & 1 \\ 5 & 1 & 7 & 6 & 1 \end{array} \right) \left( \begin{array}{ccccc} 0 & 0 & 1 & 0 & 0 \\ 1 & 0 & 0 & 0 & 0 \\ 0 & 1 & 0 & 0 & 0 \\ 0 & 0 & 0 & 0 & 1 \\ 0 & 0 & 0 & 1 & 0 \end{array} \right) \\
&= \frac{1}{4} \left( \begin{array}{cc} \mathbf{w}_{1}’ & \mathbf{w}_{2}’ \end{array} \right) \left( \begin{array}{cc} -1 & 1 \\ 5 & -1 \end{array} \right)^{-1} \left( \begin{array}{ccccc} 1 & 1 & 3 & 2 & 1 \\ 5 & 1 & 7 & 6 & 1 \end{array} \right) \left( \begin{array}{ccccc} 0 & 0 & 1 & 0 & 0 \\ 1 & 0 & 0 & 0 & 0 \\ 0 & 1 & 0 & 0 & 0 \\ 0 & 0 & 0 & 0 & 1 \\ 0 & 0 & 0 & 1 & 0 \end{array} \right) \\
&= \left( \begin{array}{cc} \mathbf{w}_{1}’ & \mathbf{w}_{2}’ \end{array} \right) \left( \begin{array}{ccccc} 0 & 1 & 1 & 0 & 1 \\ 1 & 2 & 0 & 1 & 1 \end{array} \right)
\end{align}
$$

よって表現行列$A’=Q^{-1}AP$は下記のように得られる。
$$
\large
\begin{align}
A’ = Q^{-1}AP = \left( \begin{array}{ccccc} 0 & 1 & 1 & 0 & 1 \\ 1 & 2 & 0 & 1 & 1 \end{array} \right)
\end{align}
$$

基本例題$127$

重要例題$065$

重要例題$066$

重要例題$067$